سیناد؛ داستان به گل نشستن اولین خودرو ملی - نقد و بررسی سینما

به گزارش نقد و بررسی سینما، در حالی که همه تصور می کنند سمند نقطه شروع خودروسازی بومی و واقعی در ایران بوده، یک خودروساز گمنام و البته پیشرو در کیش پیروز شد خودرو مدرن و ایرانی سیناد را در ابتدای سال 1379 وارد بازار مصرف کند. واقعا چه شد که از سیناد، نامی به جا نماند؟

سیناد را فرزند تحولات مثبت عصر اصلاحات می دانند. خودرویی که سنگ بنای آن را دولت سازندگی گذاشت اما در سال 1379 به نتیجه ای ملموس رسید. یک نقطه آغاز جالب و امیدوارکننده در صنعت خودروسازی ایران که در آن بخش خصوصی با موضوع معافیت های مالی منطقه آزاد کیش، تلاش می کرد برندی بومی را برای بازارهای داخلی و اهداف صادراتی توسعه دهد. نخستین خودرو این برند که به بازار آمد، با فروشی نسبتا چشمگیر و تبلیغات گسترده پیروز شد نگاه ها را به خود جلب کند. کیش خودرو که در کمتر از یک دهه فعالیت به سرعت به سمت ورشکستگی رفت، در طی چهار سال مدل فیس لیفت سیناد را با نام سیناد2 روانه بازار کرد و در نهایت هم پس از تلاش برای عرضه چند مدل جدید، نامش برای همیشه در قبرستان صنعت ایران دفن شد. مرور کارنامه کوتاه این برند در بازار ایران اما شواهد جالبی از چرایی طلوع و غروب سریع سیناد بازگو می کند. شواهدی که مستقیما فریاد می زند بلندپروازی سیناد در ارائه طرح های جنجالی و بی توجهی به محدودیت های بازار ایران زمینه حذف زودهنگامش را فراهم کرد. در ادامه بیشتر به سیناد می پردازیم.

تاسیس و تولد

یکی از برنامه های صنعتی کشور در اواسط دهه 70، سرمایه گذاری بانک صنعت و معدن روی پروژه هایی بود که حلقه های صنایع ساختاری را تکمیل می کرد. کیش خودرو با همین استراتژی در سال 1374 توانست کار خود را با سرمایه گذاری بانک صنعت و معدن آغاز کند و پس از چهار سال کار، ابتدا مدل مفهومی خودرو سیناد 1 را به خط تولید برساند. خودرویی که از اوایل سال 1379 کمی پیش از معرفی سمند روانه بازار مصرف شد و از قضا بازخورد خوبی هم در میان مشتریان داشت. گفته می شود در یک دوره زمانی شش ساله (1379-1385) مجموعا چیزی نزدیک به 2300 دستگاه (به روایتی 1800 دستگاه) از خودروهای سیناد 1 و 2ساخته شد. کمتر از 10 دستگاه از انواع ون، کوپه و وانت سیناد هم تولید شد که از سرنوشت آنها خبری در دست نیست.

سیناد چطور خودروساز شد؟

وقتی از خودروسازی حرف می زنیم، درباره پروسه طراحی، مهندسی، معماری فنی، طراحی زنجیره تامین و نیز خط تولید یک خودرو حرف می زنیم. سیستم فروش راحت ترین و به تعبیری بهتر، آخرین بخش پروسه خودروسازی است. سیناد برای حل این موضوع طراحی خودرو سیناد 1 را طبق معیارهای روز جهان به یک استودیو پیشرو در انگلستان با نام استودیو I.A.D سپرد که قبلا روی طراحی مزدا میاتا کار کرده بود. برای بخش فنی هم کیش خودرو از پلتفرم مدرن X64 رنو که در خودروهای مگان 1995 و سنیک 1998 به کاررفته بود، برای تکمیل زنجیره مهندسی و فنی خود استفاده کرده بود.

طراحی عجیب و پرسش های بزرگ

طرح پیشرو برای یک خودروساز همیشه هم خوب نیست. عمده کسانی که فرصت روبروه و رانندگی با سیناد 1 و 2 را داشته اند، هندلینگ، تعادل و لذت رانندگی خودرو را می ستایند اما از کیفیت مواد و طراحی داخلی، جنس مواد به کاررفته در بدنه (فایبرگلاس) و فرم عجیب بدنه (کراس اوور کامپکت دو در و کوپه) گلایه دارند. عاملی که گرچه در برخورد اول برای بیننده جالب به نظر می رسد ولی هنگام استفاده مداوم خریدار را با مسائل متعددی روبرو می کند. این نوع از طراحی در سری کوپه هم تداوم داشت و فرمی خشن و عجیب و تهاجمی به محصول جوان پسند کیش خودرو داده بود. محصولی که به رغم برخی ویژگی های مثبت بازهم قربانی ضعف آشکار کیفیت ساخت و تولید بدنه اش شد.

بازخورد بازار نسبت به سیناد 1 و 2

با وجود گذشت بیش از دو دهه از عرضه آخرین نمونه های سیناد2 به خریداران، این محصول ایرانی کماکان در شهرهای کشور تردد می کند و مالکان پیوسته از مصرف سوخت، استهلاک اندک و فرمان پذیری خوب سیناد ستایش می کنند. در عین حال سخت بودن تامین قطعات فنی و ادوات کابین در کنار نحوه خاص تعمیر بدنه که به دلیل جنس فایبرگلاس نیازمند واحدهای تخصصی است، دو مشکل بزرگی است که موجب شده خریداران سراغ خودرو کم استهلاک سیناد نروند.

سیناد ویک

کیش خودرو که روابط تنگاتنگی با شرکت فرانسوی رنو داشت، نسخه ای از خودرو شهری و جادار سنیک 2000 را با تغییراتی در ظاهر و اتاق به خط مونتاژ آورد که هرگز رنگ تولید انبوه را ندید. نمونه ای دیگر از اشتباهات کیش خودرو که تعیین نیست با چه هدفی سعی داشت حجم بالایی از سرمایه و انرژی را در تولید یک مینی ون متوسط صرف کند آن هم در بازاری که همه خریداران تنها به سراغ محصولات هاچ بک و اتومبیل های سدان می روند؟

سوالات بی پاسخ

سیناد که قرار بود صادرکننده محصولات بازطراحی شده رنو به بازارهای منطقه ای و حتی خاک اروپا باشد، هیچگاه دوباره فرصت کمر راست کردن زیر بار بدهی و ورشکستگی را نیافت. جامعه و رسانه های جمعی سوالات بسیاری درباره چرایی بی توجهی وزارت صمت به این برند بومی دارند. اینکه وقتی ام جی انگلیس یا ولوو سوئد ورشکست شد، سرمایه گذاران داخلی و خارجی سریعا زمینه بازگرداندن شرکت به وضعیت عادی را کلید زدند ولی در ایران، کیش خودرو برای همیشه به خواب رفت. شاید اگر سیناد در نسل های بعدی به بازار می آمد، ایران خودرو و سایپا کمی احساس ترس کرده و تن به رقابت برای تولید محصولات بهتر می دادند.