طرح مصالح مرمتی میراث فرهنگی در اقلیم خشک به بومی سازی ملات مرمتی میراث فرهنگی پرداخت - نقد و بررسی سینما

به گزارش نقد و بررسی سینما، ایسنا/ براساس گزارشات منتشر شده، طرح مصالح مرمتی میراث فرهنگی در اقلیم خشک به بومی سازی ملات مرمتی میراث فرهنگی پرداخت.

پارسا پهلوان، ایده پرداز طرح مصالح بازسازیی میراث فرهنگی در اقلیم خشک اظهار کرد: این محصول سالها از ایتالیا وارد میشد و هر کیلو از آن 1 میلیون تومان هزینه داشت. وارد کردن آنها سخت شده بود و به صورت چمدانی وارد میشد یا بازسازیگران بدون مرز با خود به ایران می آورند تا در گمرگ نماند. از طرفی ملات ایتالیایی در کشورهای اروپایی کاربرد داشت اما با شرایط اقلیمی ایران سازگار نبود.

وی اضافه نمود: این ملات ها برای محیط هایی با رطوبت بالا طراحی میشدند و ایران محیطی خشک دارد؛ در نتیجه به ملات سازگار با شرایط اقلیمی ایران نیاز داشتیم. این مشکل، مشکل کشورهای تاریخی همسایه ایران نیز هست. اگر در فراوریات این ملات های بازسازیی به خودکفایی برسیم، می توانیم نیاز کشورهای منطقه را نیز برطرف کنیم.

آهک، یکی از مصالح مناسب بازسازی ابنیه تاریخی

عضو هیات علمی گروه معماری دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه برای بازسازی ابنیه تاریخی محدودیت هایی وجود دارد، توضیح داد: تنها استفاده از مصالح با استحکام بالا کافی نیست. برای مثال به علت ناسازگاری شیمیایی، فیزیکی و نمک های محلول باید از مصالح غیرسیمانی و غیرپلیمرنوین استفاده کرد. آهک از مصالح مناسب بازسازی ابنیه است. 2 نوع آهک هوایی و آهک آبی داریم. آهک آبی برای سخت شدن به رطوبت و آهک هوایی به دی اکسید کربن نیاز دارد. در ایران باید از آهک هوایی استفاده کرد.

وی گفت: این ملات ضد آب و تنفس پذیر، دارای فرمولاسیون ساده بوده و در سایت تاریخی نیز قابل ساخت است. این مصالح بازگشت پذیر بوده، خطری برای ابنیه تاریخی ایجاد نمی نمایند و به راحتی قابل جدا شدن هستند. مواد اولیه آن نیز ساده و در دسترس است. در این ملات از آهک ایرانی با خلوص بالا استفاده شده است که با قیمت پایینی خام فروشی می گردد.

این پژوهشگر بیان نمود: آهک با فرآیندی ساده در ترکیب با آب مقطر و درصد کمی روغن کنجد تبدیل به ماده ای باارزش می گردد. با اینکه کار پیچیده ای نیست اما یاری بزرگی به میراث فرهنگی کشور می نماید.

وی اضافه نمود: نمونه های فراوری شده از این ماده برای تست به ایتالیا ارسال می گردد. نتیجه تحقیق در آزمایشگاه با نتیجه استفاده از ملات در محیط واقعی فرق دارد، زیرا در محیط واقعی مولفه های اقلیمی بیشتر است؛ در نتیجه همراه با انجام تست های آزمایشگاهی در ایتالیا ملات در سایت تاریخی به مدت 4 سال استفاده و آنالیز شد. این ملات ثبت اختراع نیز شده و این طرح در مرحله تجاری سازی است.

پهلوان در مورد موارد استفاده از این ملات گفت: این ملات کارکردی محدود دارد و برای بخشی از کار بازسازی استفاده می گردد. اما در همین سطح محدود بسیار کاربردی است و نباید به این محصول کمی نگاه کرد. اگر نگاه کیفی توسعه پیدا کند می توانیم برای موارد مختلفی مواد و مصالح تهیه کنیم.

گلوگاه مهمی از مسائل کشور برطرف شده است

وی توضیح داد: پیچیدگی های این کار کم است، به فضای فیزیکی زیاد و مواد اولیه پیشرفته ای نیاز نیست. ما گلوگاه مهمی را پیدا نموده ایم. بیشتر مسائلی که در ایران وجود دارد مسائل بزرگی است که با کمی تغییر و راه حلی ساده حل می گردد. در گذشته چنین نگاهی در ایران وجود نداشت و تنها در جشنواره های ملی و بین المللی طرح ها با پیچیدگی های زیاد یا مربوط به علوم خاصی مانند نانو جایزه دریافت می کردند.

استفاده از روغن دورریز مک دونالد برای ضدآب کردن متریال بازسازیی

پهلوان گفت: در طراحی این ملات از مصالح دورریز تخت جمشید نیز استفاده شده است. این پروژه به قامت نیاز کشور دوخته شده است. میتوان برای نیازهای مختلف متریال طراحی کرد. در این پروژه نگاه ما ضایعات بنیادی است؛ یعنی از ضایعات در ساخت محصول تازه استفاده می کنیم. کانسپت این پروژه که در ایتالیا شکل گرفت استفاده از موادغذایی دورریز بود. در ابتدای طرح در ایتالیا برای ضدآب شدن متریال از روغن های دورریز مک دونالد استفاده می کردیم.

ایران در مدیریت ضایعات ضعیف است

وی توضیح داد: ایران در مدیریت ضایعات ضعیف است. بیش از 50 درصد موادغذایی دور ریخته می گردد. در اتحادیه اروپا این آمار 30 درصد است. با ضایعات می گردد مفاهیمی خلق کرد. به عنوان مثال دیگر کشورهای جهان از ضایعات مواد خوراکی در حوزه های مختلف استفاده می نمایند که هدف ما در کشور نیز به همین سمت راهنمایی می گردد. به همین علت از روغن کنجد به مقدار 1.5 درصد در فراوری استفاده کردیم.

این استاد دانشگاه گفت: روغن های سوخته در نتیجه حرارت با جابجایی اسیدهای اولئیک و لینولئیک ارزشمندتر می شوند. روغن سوخته در فورمولاسیون های باستانی استفاده میشده و اثر این ترکیب اغلب اوقات بیشتر از سلوشن های شیمیایی (محلول شیمیایی) است.

هدف ما استفاده از مواد اولیه بومی است

وی ادامه داد: در ایتالیا از روغن آفتابگردان و در ایران از روغن کنجد استفاده کردیم، زیرا کنجد محصول بومی همین سرزمین است و کوشش ما این بوده که مواد اولیه بکار رفته بومی باشد. پس از استفاده از روغن کنجد همان درصدهای اسید اشباع حاصل شده است.

پهلوان عنوان نمود: آشنایی من با یک گروه ایرانی فعال در حوزه میراث فرهنگی در ایتالیا باعث شد مشکل مواد و مصالح بازسازیی در ایران را ببینم. در ایتالیا در دپارتمان مربوط به فراوری متریال کار میکردم در نتیجه پروژه ام را به این سمت سوق دادم. از جایی که تمایل به همکاری بین ایران و ایتالیا وجود داشت این پروژه تا به امروز به خوبی پیش رفته است. بودجه این پروژه از بودجه فعالیت های پژوهشی دانشگاه تامین شده است.

وی بیان نمود: مشتری اصلی این محصول پایگاه های جهانی مانند تخت جمشید هستند. این محصول به عنوان طرح پژوهشی دانشگاهی بدون ثبت شرکت یا ثبت در پارک علم و فناوری در گام های اول فروخته می گردد. زمانی که به ایران بازگشتم و این پروژه را شروع کردم با استفاده از تسهیلاتی که معاونت علمی ریاست جمهوری به طرح اختصاص داد این کارگاه را تجهیز کردم و حالا این مکان متعلق به دانشکده مهندسی است و به عنوان مهمان در آن حضور داریم.

پهلوان در مورد منظره طرح خود اظهار کرد: ما منظرهی گام به گام چیدیم. هدف تا سرانجام 1401 این است که در تخت جمشید و چند سایت دیگر از مواد بازسازیی استفاده و این طرح تا 1402 به صورت محدود رشد کند. به علت اینکه رشد تدریجی بوده نیازی به حمایت های گسترده نداشتیم. در این مدت، طرح چند جایزه ایرانی مانند جایزه کاظمی آشتیانی و خوارزمی دریافت نموده است. این جوایز شرایطی برای حمایت از برندگان را ایجاد می نماید.

پهلوان اضافه نمود: از جایی که این پروژه دانشگاهی بوده و در سطحی محدود صورت گرفته با مانعی روبرو نشدم. افرادی که در این حوزه کار می نمایند موانع زیادی را خواهند دید اما من خوش شانس بودم که با مانعی برخورد نداشته ام.

مراکز رشد دانشگاهی راهی برای برچیدن موانع ایده ها

وی در مورد رده بندی طرح های پژوهشی گفت: رده بندی TRL به مقدار فنی بودن دانشی که ارائه می گردد مربوط است و از 1 تا 8 شماره گذاری می گردد. رده 1 تا 3 در دانشگاه ها آنالیز می گردد و شکل گیری ایده، تحقیقات اولیه و امکان سنجی در این رده قرار میگیرد. صنعت به TRL 7 و 8 نیاز دارد که بتواند ایده را به مرحله تجاری سازی و خلق ثروت برساند.

این پژوهشگر عنوان نمود: یکی از موانعی که سر راه ایده ها واقع شده است، این است که TRL 4 تا 6 پرداخته نمی گردد. برطرف این مانع نیاز به مراکز رشد دانشگاهی دارد که به این بخش از طرح های پژوهشی بپردازند و ایده ها را به دست صنعت برسانند. نهادهای متولی این کار در کشور وجود دارند اما مشکل دیگر این است که فضای دانشگاه و صنعت از یکدیگر جدا هستند. این طرح از لحاظ اجرایی در 6TRL است.

فعالیت در حوزه میراث فرهنگی نیازمند از خودگذشتگی است

وی گفت: ارزش مالی مقدار مورد نیاز این محصول برای استفاده در تخت جمشید معادل 700 میلیون تومان است. اعتباری که در پایگاه میراث جهانی برای خرید محصول در نظر گرفته شده بسیار کمتر از این مبلغ است. از جایی که اولویت ما استفاده از محصول است با همین قیمت ملات را در اختیار میراث فرهنگی برای بازسازی تخت جمشید می گذاریم. یکی از موانع بزرگ کار در حوزه میراث فرهنگی این است که این حوزه، حوزه ضعیفی بوده و کار کردن در این عرصه نیازمند کرنش، سازگاری و از خودگذشتگی است.

پهلوان با تاکید بر اینکه جشنواره خوارزمی باعث توجه بشتر به طرح ما شد، اظهار کرد: طرح های پژوهشی به برند نیاز دارند. اگر این اسامی کنار طرح نباشد، آن طرح مطرح نخواهد شد، حتی اگر متریال خوبی ساخته شده باشد به علت عدم تبلیغات مناسب طرح ها می توانند ناشناخته باقی بمانند. از طرفی جایزه خوارزمی تسهیلاتی در زمینه ورود به پارک علم و فناوری و تبدیل شدن به شرکت دانش بنیان ارائه می دهد که طرح ما هنوز از این حمایت ها استفاده ننموده است. معاونت علمی ریاست جمهوری نیز نگاه ویژه ای به برندگان جشنواره خوارزمی دارد.

وی بیان نمود: گسترده شدن کار در حوزه بین الملل به جنس دیگری از روابط نیازمند است. برای این کار باید با گروه های خارجی که در ایران فعالیت دارند، ارتباط گرفت و کار کرد یا مقاله مرتبط به طرح در مجلات معتبر منتشر گردد. این طرح در سلسله مقالات مشترک با اساتید برجسته جهان، در برترین مجلات مرتبط با این حوزه منتشر شده که این مورد به مطرح شدن برند محصول یاری نموده است.