بهمن فرمان آرا: اصراری نمی بینم که تحت هر شرایطی فیلم بسازم - نقد و بررسی سینما

به گزارش نقد و بررسی سینما، تماشا چهره بهمن فرمان آرا، آن هم مقابل دوربین و اندک نقشه هایی که پذیرفته، دل پذیر بوده و هرکدام ویژگی های خاص خودش را داشته است. وقتی در هم صحبتی های گاه به گاه به ماجرای بازیگرشدنش می رسیم، خاطره و نقل قول همیشگی رفیق دیرینه اش، عباس کیارستمی را یادآوری می نماید که او همیشه توصیه می نموده در فیلم های خودش بازی کند، چراکه دیالوگ هایی را که می نویسد، درست تر ادا می نماید.

به گزارش شرق، اما بازیگری برای بهمن فرمان آرا صرفا حضور مقابل دوربین نیست. درک فضای فکری کارگردان اثر و موضوعی که به آن پرداخته می گردد، از جمله نکاتی است که او را در پذیرش نقش مجاب می نماید. بهمن فرمان آرا این روز ها فیلم مجبوریم به کارگردانی رضا درمیشیان را در اکران سینما ها دارد. نقشی خاص و تأثیرگذار که بسیار دوستش دارد.

فرمان آرای گزیده کار، این روز ها کم کارتر از سابق شده و امیدوار است شرایط برای کارکردنش فراهم گردد، اما اکران فیلم مجبوریم که سهمی در آن دارد، از جمله موضوعاتی است که او را برای حرف زدن درموردش سر شوق می آورد.

او در پاسخ به این پرسش که اساسا نگاهش به سینمای اجتماعی سال های اخیر سینمای ایران چیست؟ گفت: رضا درمیشیان یک استثنا نیست، ولی آدمی است که مسیرش در سینما، پرداختن به موضوعات اجتماعی است. وقتی به موضوع اسیدپاشی می پردازد، از زاویه خوبی روایتش می نماید و به مسائلی نگاه می نماید که بسیار قابل تأمل است. متأسفانه سینمای حال حاضر ما به این موضوعات توجه کافی ندارد، اما جای خوشحالی است که جوان هایی مثل رضا درمیشیان، سعید روستایی و دیگر فیلم سازان نسل جوان به مسائل اجتماعی بیشتر از موضوعات مفرحی که اصولا صاحب سینما ها در پیش هستند، توجه می نمایند و برایش وقت می گذارند.

او ادامه داد: وقتی فیلم لانتوری را از رضا دیدم، برایم تکان دهنده بود. این فیلم هم به موضوعی می پردازد که بسیار اهمیت دارد. مجبوریم هم در ادامه نگاه رضا درمیشیان به موضوعات اجتماعی است، چراکه کشورمان با ثروت بسیار، بی نهایت کارتن خواب در سطح شهر دارد و باید درباره آن ها صحبت کرد و اینکه یک نفر کارخانه بچه سازی می گردد و بچه ای را تا 9 ماه در رحم حمل می نماید و با تمام گرفتاری و بیماری به محض به جهان آمدن بچه، آن را می فروشد که خرج سال آینده اش را تأمین کند، هرطور به این موضوع نگاه کنیم، مسئله حادی است، به ویژه در اجتماعی که حداقلش باید اخلاقی باشد که این از بی اخلاق ترین کار هایی است که فردی درمورد یک زن می تواند انجام بدهد.

کارگردان فیلم یک بوس کوچولو در ادامه ضمن اشاره به همکاری هایش با نسل جوان سینمای ایران گفت: اصولا سینما خون جوان لازم دارد. این فقط مختص ایران هم نیست. در تمام جهان سینما حرفه ای است که مرتب انتظار می رود که فیلم سازان جوان واردش شوند و آدم هایی قدیمی این حرفه هم به دلایلی همچنان کار نمایند. سینما برای من که از نسل دیگری هستم، یک کار ذهنی است. اگر کار نکنم دلیل مهمی نمی بینم که هر روز سه وعده غذا بخورم و بخوابم و باز فردا از خواب بیدار شوم. از کارکردن لذت می برم؛ اما واقعیت این است که در تمام جهان، سینما نسل جوان می طلبد. دلیل واضحی هم دارد. مهم ترینش هم این است که حوصله آن ها زیاد است و نگاه تازه ای در آثارشان هست.

او در بخش دیگری از صحبت هایش گفت: وقتی مجبوریم را نگاه می کنید، متوجه نگاه تازه و متفاوت فیلم سازش می شوید. درمیشیان خاستگاه اجتماعی متفاوتی دارد، اما نگاه اجتماعی اش بسیار درگیرنماینده و تکان دهنده است. وقتی لانتوری را دیدن می کردم این موضوع برایم پررنگ تر شد و نگاهش برایم جالب بود که حتی زمانی که می خواهند یک نفر را که مرتکب اسیدپاشی شده، مجازات و عدالت را رعایت نمایند، باز می بینیم که همین عدالت ناخوشایند اجرا می گردد. رضا درمیشیان سن زیادی ندارد، اما در پی چنین موضوعاتی است و این مسائل دقیقا برشی از اجتماعی است که ما در آن زندگی می کنیم. به همین خاطر معتقدم باید به جوان ها فرصت داد. حالا فرض کنید از تعداد زیادی جوان که وارد سینما می شوند، برخی هم در پی ساخت فیلم عامه پسند هستند، اما قطعا از میان آن ها فیلم سازانی مثل رضا درمیشیان، سعید روستایی، پناه پناهی (که نگاه بسیار متفاوتی نسبت به پدرش دارد)، از جمله فیلم سازانی هستند که حرف تازه ای برای گفتن دارند و باید به آن ها فرصت داد و اجازه بدهیم بیشتر کار نمایند و یاد بگیرند.

آخرین فیلم فرمان آرا حکایت دریا سال 95 ساخته شد و سه سال پیش به اکران آنلاین رسید. او درباره کم کاری اش گفت: هر چند وقت یک بار این سؤال را از خودم می پرسم که آیا حاضرم بابت کارم باج بدهم؟ سعی کردم که این کار را انجام ندهم، چراکه اصراری نمی بینم که تحت هر شرایطی فیلم بسازم. هر وقت هم که علاقه مندان سینما بخواهند به فیلم های من رجوع نمایند، همین تعداد فیلمی را که ساختم می بینند. زمانی که شازده احتجاب جایزه اول جشنواره تهران را دریافت کرد، دو، سه سال کار تهیه نمایندگی کردم و فیلم اول عباس کیارستمی گزارش یا کلاغ بهرام بیضایی را تهیه نمایندگی کردم و یک فیلم پیروز تجاری به نام در امتداد شب را تهیه کردم. می توانستم این فیلم را کارگردانی کنم، اما سلیقه من برای کار هایی که نامم به عنوان کارگردان قید می گردد، فرق دارد.

بیش از 50 سال است که مکالمه ای با ملت ایران دارم و دلم می خواهد این مکالمه ادامه پیدا کند. دلیلی هم که از ایران نمی روم و جای دیگری فیلم نمی سازم این است که مسئله من قصه گفتن در فرانسه نیست. با اینکه امکانش هم وجود دارد، ولی می خواهم در کشور خودم کار کنم. دوست دارم درباره موضوعاتی فیلم بسازم که پیرامونم رخ می دهد. من مقداری از آن ها را تصویر می کنم و جوان های فیلم ساز به وجوه دیگری توجه می نمایند؛ مثلا کاری که رضا درمیشان در مجبوریم انجام داد، واقعا کار من نیست. نه اینکه نتوانم آن شات را بگیرم. موضوع این است دغدغه صحبت درمورد موضوعات اجتماعی نکته ای است که جوان ها به شکل دیگری به آن نگاه می نمایند و حوصله زیادی هم می طلبد.

کارگردان فیلم خانه ای روی آب در بخش دیگری از صحبت هایش به شیوه اکران فیلم مجبوریم اشاره نمود و گفت: در اکران این فیلم متأسفانه در کمال سکوت، سانس دزدی می گردد! به این معنی که اگر شش سانس برای فیلم در سینمایی وجود داشته باشد، می بینید که در سانس مرده سینما که عملا مخاطبی ندارد، فیلم را نمایش می دهند و سانس های پرمخاطب در ساعات بهتر را به فیلم های دیگری اختصاص می دهند. زمان نمایش دلم می خواد هم همین اتفاق برای من رخ داد.

خاطرم هست یک بار سر اکران فیلم، با سینمایی تماس گرفتم که چهار سالن داشت و دو فیلم نمایش می دادند، طبیعی بود که هر فیلم باید 12 سانس می داشت، اما فقط یک سانس 11-1 را به فیلم دلم می خواد اختصاص می دادند و 23 سانس دیگر به فیلم هزارپا می رسید. زمانی هم که به پخش نماینده زنگ زدم و دلیل را جویا شدم پاسخشان این بود که سانس های سینما دست ما نیست! در حالی که سینما ها یا مال خودشان است یا در کرایه خودشان یا دقیقا دست خودشان است. متأسفانه الان درباره فیلم رضا هم این مورد صدق می نماید و در این شرایط هیچ کاری از دست فیلم ساز ساخته نیست. من دیگر طاقتم زیاد شده و صبر می کنم. ان شاءالله تا جایی که جان دارم کار می کنم.

فرمان آرا درباره نزدیک شدن به نقشش در فیلم مجوریم نیز گفت: زمانی که رضا به من پیشنهاد بازی در این فیلم را داد، فیلم نامه را خواندم و نقش را دوست داشتم. برای من این نقش جالب بود. اینکه نقشی را ایفا می کنم که چهره مثبتی دارد و سعی دارد به شاگردش یاری کند؛ چراکه بالاخره قرار نیست تا ابد فیلم بازی کنم، بنابراین دوست دارم نقش هایی را بازی کنم که یاریی به جوان های فیلم ساز باشد و من می توانم محترمانه آن نقش را ایفا کنم.

او بعلاوه به پیشنهاد هایی که برای بازی دارد اشاره نمود و گفت: پیشنهاد های زیادی برای بازیگری دارم. اگر به برخی دوستان جواب رد می دهم، دلیلش این است که متوجه شده ام آن ها فقط نام من را می خواهند و نقش چیزی نیست که نظرم را جلب کند و کارکردی در داستان ندارد؛ بنابراین نقش هایی را که به نظرم جالب نیست، نمی پذیرم، چراکه دست کم برای پذیرش یک نقش باید هم کارگردان را دوست داشته باشم و هم خود موضوع برایم دلچسب باشد.