کاسه بهره رسمی ماندگار در میان عشایر کهگیلویه و بویراحمد - نقد و بررسی سینما

به گزارش نقد و بررسی سینما، در کهگیلویه و بویراحمد رمضان که می آید، دوستی ها گردوغبار می تکانند و لباس تازگی می پوشند و عطر خلوص و سادگی در دشت می پیچد.

عطر سحرهای رمضان در خاطرات مردمان این دیار با بوی نان تازه در روشنایی ستاره ها و بانگ الله اکبر پدربزرگ عجین شده است.

هر کس که زودتر بیدار می شد با صدای الله اکبر دیگر چادرنشینان را بیدار می کرد. ابتدا زن و مرد بلند می شدند، مرد آتش می افروخت و زن نانی در سفره می گذاشت و از مشک دوغی در پیاله ای می ریخت و سفره را مهیا می کرد تا فرزندان یکی پس از دیگری برخیزند و پای سفره بنشینند.

هیچ همسایه ای هرچند ندار، سر گرسنه بر زمین نمی گذاشت و همسایه از حال همسایه خود باخبر بود. هر کس در حد توانی که داشت با سنت خوب کاسه بهره همسایه اش را در شب های رمضان یاد می کرد و این رسمی است که هنوز هم در میان مردمان این دیار رایج است.

اینجا در پای دنا از سفره های رنگارنگ خبری نیست، سفره ها همچون دل های عشایر ساده و بی ریاست. سفره هایی که در آن برکت موج می زند و صفا می جوشد و زندگی باحال و هوای سنت های عشایری گذشته پیوند خورده و همسایه ها در زمان افطار و یا سحر هر چه که برای خوردن داشته باشند را با همسایه خود شریک می شوند و این رسم کاسه بهره نام دارد.

در این رسم دیرین که کاسه بهره نام دارد زنان عشایری با سهیم کردن همسایگان به صرف افطاری حق همسایگی را به خوبی ادا می نمایند.

تا قبل از ورود رادیو، بانگ خروس و رؤیت فجر و غروب آفتاب راهنمای روزه داران بود و پیران و کهن سالان به خوبی و از روی نشانه های آسمان، وقت اذان را تشخیص می دادند.

یکی از مردان عشایر کهگیلویه و بویراحمد که همه عمرش را به عشایری در کوه گذرانده است و روزگارش با طبیعت و کوچ و جنگل و درخت و دام سپری شده است درباره رسم کاسه بهره در میان عشایر می گوید الآن دیگر سنت های ماه رمضان حال و هوای مهر و موم های دور را ندارد و در شهرها بسیاری حتی همسایه های خود را نیز نمی شناسند و هیچ ارتباطی با هم ندارند در حالی که در گذشته رمضان که می شد، هیچ خانه ای در هیچ روزی از ماه رمضان خالی از میهمان نبود و همسایه ها همه بر سفره هم میهمان بودند و کاسه بهره تا هفت خانه آن طرفتر به همسایه می رسید.

قربانعلی با اشاره به شب های رمضان در بین مردم عشایر، اظهار می نماید این شب ها با خواندن دعاها آغاز می شد و در نیمه شب به قصه ها و حکایات و اندرزهای بزرگان و شاهنامه و حافظ می رسید.

فریدون داوری کارشناس مسائل فرهنگی در این باره نیز می گوید: در این رسم کهن, هر بانوی عشایری بسته به نوع سلیقه و ذائقه خانواده به پخت انواع غذاهای سنتی برای افطاری می پردازد.

او با اشاره به اینکه بانوی روزه دار ایل قبل از شکستن روزه با چندین کاسهٔ افطاری به سراغ همسایه ها می رود تا آن ها را در افطاری خود سهیم کند اضافه نمود: زیبایی کاسه بهره زمانی بیشتر به چشم می آید که دیگر بانوی ایل نمی گذارد همسایه دست خالی برگردد و طعام دیگری به او می دهد.

داوری با اشاره به غذاهای محلی مردم کهگیلویه و بویراحمد در ماه مبارک رمضان که به عنوان کاسه بهره از آن استفاده می گردد، اظهار کرد: آش ماست، دنگو، حلوا، آش دوغ، آب گوشت، کلگ گوشت (کلگ: نان بلوط)، کله پاچه و دمپخت گوشتی از خوراکی های رایج ماه رمضان در کهگیلویه و بویراحمد است که همراه با نان محلی این استان یعنی نان تیری به عنوان افطاری و سحری صرف می شوند.

مردم کهگیلویه و بویراحمد در ماه مبارک رمضان آداب و رسوم خاصی دارند که یکی از این سنت های ناب، غذا دادن به همسایه یا همان کاسه بهره به زبان لری است.

در این سنت مردم این استان موقع افطار مقداری از غذایی را که برای خود تهیه نموده اند، به همسایه های مستمند و نیازمند می دهند.

* گزارش از علی اکبر پاک