کشف سفال های صیقلی دوره اشکانی در همدان - نقد و بررسی سینما

به گزارش نقد و بررسی سینما، کاوش، مشخص عرصه و پیشنهاد حریم تپه دولت آباد که به منظور جلوگیری از تخریب بیشتر این تپه تاریخی صورت گرفت به کشف قطعه سفال های کلینکی دوره اشکانی با پرداخت صیقلی و داغدار انجامید که ظرافت بسیار زیادی دارند.

به گزارش نقد و بررسی سینما به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مصطفی رشیدی ارزنده سرپرست هیئت باستان شناسی امروز دوشنبه 15 مرداد 97 با اعلام این خبر گفت: تپه دولت آباد در استان همدان، شهرستان اسدآباد، بخش مرکزی و در مرکز روستای دولت آباد واقع شده است.

او اضافه نمود: این تپه در مرکز دشت حاصلخیزی نهاده شده است که محوطه های تاریخی بسیاری در پیرامون آن دیده می گردد.

به گفته این باستان شناس، در سال 1961 برای نخستین بار آنالیز های پراکنده ای در منطقه اسدآباد، کنگاور، نهاوند و تویسرکان توسط هیئت های علمی موزه رویال اونتاریو (Royal Ontario museum) به سرپرستی تامس کایلر یانگ انجام گرفت که نتایج آن در مجله مطالعات شرق نزدیک منتشر شد.

او گفت: پس از انقلاب در سال 1382 یعقوب محمدی فر و عباس مترجم با هدف آنالیز و شناسایی و تهیه پرونده ثبتی محوطه های تاریخی شهرستان اسدآباد، 70 تپه و محوطه با آثار شاخصی از دوره مس و سنگ میانه تا دوره متأخر اسلامی را معرفی کردند که در سال 1383 با شماره 11350 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

او فعالیت های باستان شناسی انجام شده در این شهرستان را محدود دانست و گفت: با توجه به رشد روزافزون منازل مسکونی و تخریب بخش زیادی از عرصه تپه در سال های اخیر و همچنین اجرای طرح هادی روستایی و بازسازی بافت فرسوده، طرح برآورد به منظور تعیین عرصه و حریم تپه دولت آباد توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان پیگیری شد تا براساس ضوابط و قوانین موجب حفظ اثر و برطرف مسائل اهالی گردد.

توضیح عملیات میدانی

رشیدی ارزنده با بیان اینکه تپه دولت آباد در مرکز روستایی با همین نام نهاده شده گفت: به گفته اهالی روستا، تا دهه اخیر سکونت در سطح تپه و دامنه آن ادامه داشت که پس از بازسازی بناهای فرسوده و ایجاد طرح هادی روستایی، منازل قدیمی از سطح تپه تخلیه و در پیرامون تپه ساخته شده است.

او توضیح داد: شواهد این بناهای تخریب شده به شکل ویرانه ای خشتی با بقایای آوار برجای مانده تا دوره معاصر است.

این باستان شناس با اشاره به این که ازنظر وضعیت توپوگرافی، تپه از اطراف دارای شیب تند به جوانب است، قاعده تپه به شکل بیضی و ارتفاع آن حدود 7 متر است اضافه نمود: در اطراف تپه برش هایی توسط اهالی روستا ایجاد شده و به شکل دیواره دیده می گردد.

سرپرست هیئت باستان شناسی با اشاره به نمایان بودن بقایای دیواره خشتی و دورریزهای دوره تاریخی در این برش ها توضیح داد: این خشت ها کاملاً مشابه خشت های تپه نوشیجان و موش تپه در همدان و احتمالاً متعلق به دوره آهنIII (دوره ماد) است.

رشیدی ارزنده گفت: با انجام آنالیز های اولیه در اطراف تپه و با استفاده از نقشه توپوگرافی و تصاویر ماهواره ای، محل اولین دور گمانه ها به منظور شناسایی عرصه، تعیین شد.

او با بیان اینکه به دلیل تراکم بسیار زیاد منازل مسکونی در پیرامون تپه، امکان ایجاد گمانه با فواصل تعیین غیرممکن بود گفت: به همین دلیل بیشتر گمانه ها در رینگ اول در داخل معابر و حیاط منازل مسکونی ایجاد شد و درمجموع 15 گمانه با عمقی بین 80 تا 210 سانتیمتر در جهت شمالی - جنوبی در ابعاد 100×150 سانتیمتر مورد کاوش نهاده شد.

او توضیح داد: بنا به ماهیت گمانه ها، کاوش به بود و نبود لایه های استقراری و ماهیت انباشت و میزان تراکم مواد فرهنگی انجام گرفت تا به محض اطمینان از رسیدن به لایه های استقراری، کاوش در گمانه متوقف گردد.

یافته ها

سرپرست هیئت باستان شناسی، یافته های منقول به دست آمده از این گمانه ها را سفال گفت و گفت: عمده سفال های شاخص به دست آمده شامل قطعه سفال های کلینکی دوره اشکانی با پرداخت صیقلی و داغدار است که ظرافت بسیار زیادی دارند.

او اضافه نمود: علاوه بر آن قطعه سفال های داغدار دوره آهن III شامل کاسه، لاوک و نمونه های شاخص دسته افقی است که به رنگ خاکستری و قهوه ای در این مجموعه دیده می گردد.

او با بیان اینکه اغلب سفال ها چرخ سازند و حرارت برای پخت این نوع سفال ها کافی است توضیح داد: بیشترین حجم قطعه سفال های به دست آمده نیز مربوط به دوره متأخر اسلامی است و اکثر این سفال ها دارای پوشش لعاب به رنگ فیروزه ای، لاجوردی و سبز دارند و در لایه های فوقانی تمام گمانه ها به وفور دیده می شوند.

برآورد به منظور تعیین عرصه و حریم تپه دولت آباد شهرستان اسدآباد همدان با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شد.